Śmierć członka rodziny zawsze łączy się z bólem. Poczucie niesprawiedliwości, smutek i żal są tym większe, jeżeli nastąpi to nagle i niespodziewanie. Takie zdarzenia odciskają niewyobrażalne piętno na bliskich, którzy nagle znajdują się w sytuacji, o której chwilę wcześniej nawet nie myśleli. Mało kto jest przygotowany na stratę osoby najbliższej. Szczególnie w dzisiejszych czasach, kiedy żyjemy jakby jutra miało nie być. Dobrze wiedzieć, że kodeks cywilny przewiduje odszkodowanie za śmierć członka rodziny w wypadku.
Wypadek ze skutkiem śmiertelnym
Według kodeksu karnego wypadek drogowy ze skutkiem śmiertelnym to przestępstwo – zagrożone karą jako występek. Zgodnie z art. 177 kodeksu karnego:
„§ 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1 podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8″.
Zgodnie z policyjnymi statystykami – ilość tego typu przestępstw systematycznie spada, niemniej jednak w dalszym ciągu jest zbyt wysoka. W 2020 roku stwierdzono ich ponad 10.500 przy prawie 18.000 wszczętych postępowaniach. Zatrważające, że codziennie wszczynanych jest średnio po 50 podobnych, często tragicznych, spraw. To tylko pokazuje, że jako uczestnicy ruchu drogowego nie odrobiliśmy lekcji z uważności. Nie jesteśmy wystarczająco ostrożni. Dlatego tak istotne jest promowanie kampanii społecznych zachęcających do bezpiecznej jazdy i przestrzegających przed negatywnymi – nieodwracalnymi – skutkami wypadków. Na nas szczególne wrażenie wywarły ostatnie spoty przygotowane przez Krajową Radę Bezpieczeństwa Drogowego dostępne choćby tutaj:
Niestety często sprawca wypadku sprawę zdaje sobie dopiero po fakcie, kiedy już nic nie można zrobić.
Warto pamiętać, że przestępstwo może popełnić każdy uczestnik ruchu – zarówno pieszy, rowerzystka jak i kierujący pojazdem. Z odpowiedzialności nie zwalnia również fakt, że sprawcą wypadku był kierujący pojazdem uprzywilejowanym – o wypadkach takich pisaliśmy już kilka lat temu w tym artykule. Opisywaliśmy również występujący bardzo często wypadek podczas skrętu w lewo, który jest szczególnie niebezpieczny dla kierującego pojazdem skręcającym (osoba taka jest bezpośrednio narażona na uderzenie). Opisywaliśmy również niebezpieczne w skutkach potrącenie rowerzysty.
Odszkodowanie za śmierć najbliższego w wypadku
Niezależnie od tego, kto jest sprawcą wypadku oprócz odpowiedzialności karnej opisanej powyżej, osoba taka ponosi dodatkowo odpowiedzialność cywilną. Odpowiedzialność odszkodowawcza, bo o nią chodzi, polega na zrekompensowaniu przez sprawcę wypadku wszystkich negatywnych konsekwencji zdarzenia.
Zgodnie z art. 446 kodeksu cywilnego:
§ 1. Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.
§ 2. Osoba, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.
§ 3. Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.
§ 4. Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Z przytoczonego przepisu wynika, że sprawca wypadku powinien pokryć koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł. Dodatkowo ustawodawca przewidział możliwość nałożenia na sprawcę obowiązku wypłaty renty dla osób pozostających na utrzymaniu zmarłego. Tak jak podaliśmy powyżej – ustawodawca dąży do tego, by poszkodowani nie odczuli negatywnych konsekwencji finansowych wypadku, w którym stracili najbliższego.
Oprócz renty najbliższym członkom rodziny zmarłego przysługuje dodatkowe (jednorazowe) odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Chodzi o sytuacje, w której np. zmarły rodzic nie pomoże już w wyprawieniu wesela lub zakupie mieszkania, czy budowie domu.
Niezależnie od powyższego najbliższym członkom rodziny zmarłego przysługuje roszczenie o zadośćuczynienie. Jest to rekompensata za krzywdę, którą wywołuje strata osoby najbliższej. Należna suma ma w domyśle w jakiś sposób zrekompensować utratę najbliższego członka rodziny. Żadne pieniądze nie zastąpią zmarłej osoby, dlatego bardzo trudno jest wycenić rozmiar krzywd w pieniądzu.
Poczucie żalu, straty, osamotnienia i wywołane nimi cierpienia psychiczne są elementami składającymi się na ogólny zakres krzywdy związanej ze śmiercią osoby bliskiej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 22 stycznia 2016 r., sygn. akt: I ACa 786/15).
Z uwagi na niemajątkowy charakter krzywdy (rozmiaru cierpień fizycznych i psychicznych) nie jest możliwe ścisłe określenie jej w pieniądzu. Wysokość zadośćuczynienia powinna jednak odpowiadać rozmiarowi krzywdy, ponieważ świadczenie to ma stanowić ekwiwalent cierpień. Dla wysokości zadośćuczynienia nie jest prawnie relewantna sytuacja majątkowa zobowiązanego (dłużnika). Nie istnieje zatem tego rodzaju zależność, że bardziej zamożny zobowiązany powinien być obciążony obowiązkiem pokrycia szkody w większym wymiarze (np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 11 maja 2016 r., sygn. akt: V ACa 749/15).
O tym co wpływa na wysokość zadośćuczynienia i od czego zależy wysokość odszkodowania napiszemy w kolejnym artykule z tej serii. W razie natomiast, gdyby potrzebowali Państwo pomocy w uzyskaniu świadczeń należnych w związku z wypadkiem, w którym śmierć poniosła osoba najbliższa, prawnicy kancelarii reprezentujący klientów w sprawach odszkodowawczych pozostają do Państwa dyspozycji pod numerem telefonu 790 494 135. Kontakt możliwy jest również za pośrednictwem formularza kontaktowego:
Adwokaci – członkowie kancelarii Śmigiel, Zawartka, Walkiewicz – adwokacki reprezentują klientów w sporach z towarzystwami ubezpieczeniowymi i sprawcami wypadków na terenie całej Polski. Prawnicy prowadzą sprawy o odszkodowania w Krakowie, Warszawie, Katowicach, Kielcach, Radomiu i innych miastach. Zapraszamy do kontaktu.
