Umowy ubezpieczenia na życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym są powszechnie stosowane na polskim rynku. Okoliczność ta sama w sobie nie powoduje jednak, że tego typu umowy są ważne. Sąd Najwyższy, w postanowieniu wydanym w sprawie I CSK 772/19, wyjaśnił że każda taka umowa powinna być badana indywidualnie. Oznacza to, że być może na rynku są prawidłowo sporządzone umowy ubezpieczenia na życie z UFK, ale są również takie, które ocenić należy jako nieważne. To natomiast otwiera Klientowi drogę do domagania się zwrotu wszystkich wpłaconych na rzecz Funduszu środków.
Co to jest ubezpieczenie na życie z UFK
Jak wyjaśnia urząd ochrony konkurencji i konsumentów w swoim komunikacie, z którym można zapoznać się pod tym adresem ubezpieczenie na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (ufk) to ubezpieczenie osobowe, który łączy w sobie element ochronny z inwestycyjnym. W takim produkcie składka wpłacana przez klienta na poczet ubezpieczenia ma dwojakie przeznaczenie. W założeniu pierwsza jej część służy ochronie ubezpieczeniowej i wypłacie świadczenia pieniężnego zagwarantowanego w przypadku wystąpienia określonych w umowie zdarzeń, np. śmierci ubezpieczającego lub dożycia przez niego określonego wieku. Druga natomiast część wpłacanych pieniędzy jest inwestowana w ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe. Koszyk funduszy może być organizowany przez ubezpieczyciela lub mieć strukturę otwartą, dopuszczającą inwestowanie środków przez ubezpieczającego bądź ubezpieczonego poprzez dostęp do platformy internetowej. Może też dotyczyć inwestycji w różne instrumenty finansowe.
Z uwagi na powyżej opisany, mieszany charakter umowy, uznać należy, że cechą charakterystyczną tak skonstruowanego produktu jest ryzyko inwestycyjne, które ponosi klient, decydując się na zainwestowanie części gromadzonych środków w jednostki ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego. Jednocześnie uzyskuje on możliwość zapewnienia ochrony ubezpieczeniowej, której zakres zależy od rodzaju umowy. Klient może wpłacić środki jednorazowo, albo w określonych w umowie przedziałach czasowych.
Jeżeli w czasie obowiązywania umowy zaistnieją przewidziane w niej zdarzenia (tj. śmierć lub dożycie określonego wieku), ubezpieczający albo wskazana przez niego osoba (tzw. uposażony) otrzyma świadczenie w wysokości określonej w umowie, równej np. sumie ubezpieczenia albo bieżącej wartości jednostek ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego. Umowa jest zazwyczaj zawierana na dłuższy czas (nawet 30 lat).
Przedwczesna rezygnacja ubezpieczonego z umowy wiąże się z całkowitym wykupem polisy i poniesieniem kosztów w postaci np. opłaty likwidacyjnej. Istnieje również możliwość wypłaty wartości polisy w trakcie obowiązywania umowy. Jest to tzw. wykup częściowy, który nie oznacza rezygnacji z umowy i wiąże się w związku z tym z niższymi kosztami.
Nieważna umowa ubezpieczenia na życie
Z przedstawionych wyżej poglądów UOKIK oraz Sądu Najwyższego jasno wynika, że istnieją umowy, które są prawidłowo skonstruowane. Niemniej jednak z doświadczenia prawników kancelarii adwokackiej Śmigiel, Zawartka Walkiewicz wynika, że w obrocie funkcjonują również umowy ubezpieczenia na życie z UFK, które można ocenić jako nieważne. Będą to umowy, które z jakichś względów nie uwzględniają równowagi stron. Co przy tym ważne, jak wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 26 stycznia 2006 roku (sygn akt: VI ACa 841/2005) dokonując oceny zgodności treści i celu tych umów z naturą stosunku prawnego trzeba oczywiście mieć na uwadze stopień ich utrwalenia się w praktyce obrotu.
Pomimo powszechności tego typu umów, niektóre z nich wykraczają poza granice swobody u mów. W pewnych przypadkach stopień arbitralności ubezpieczyciela i nakierowanie jego działań na uzyskanie zysku pominięciem interesu ubezpieczonego – są tak znaczące, że pozostającą w jawnej sprzeczności z naturą stosunku zobowiązaniowego.
Biorąc pod uwagę przytoczone argumenty, przenosząc je na konkretną sprawę, można powołać przykładowo wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z 31 sierpnia 2020 roku (sygn. akt: II Ca 1659/19), w którym Sąd uznał umowę z UFK za nieważną podnosząc następujące argumenty:
umowa ubezpieczenia na życie i dożycie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, do której przystąpiła powódka jest umową nieważną na podstawie art. 353 1 k.c. w zw. z art. 58 § 1 k.c. w uwagi na sprzeczność z właściwością umowy ubezpieczenia oraz brak określenia świadczenia ubezpieczyciela.
W ocenie Sądu Okręgowego przedmiotowa umowa musi być również uznana za nieważną na podstawie art. 58 § 1 k.c. z uwagi na jej sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. Ubezpieczonego poza ryzykiem kursowym i ryzykiem kredytowym obciąża także ryzyko ujemnej stopy zwrotu. Celem inwestycyjnym funduszu jest wzrost jego wartości w wyniku wzrostu wartości lokat. Cel ten jest realizowany poprzez ochronę wartości składki zainwestowanej. Cel ten nie jest jednakże gwarantowany przez ubezpieczyciela, bowiem składka zainwestowana nie jest równa składce wpłaconej. Dodatkowo, to że ubezpieczyciel wypłaci składkę zainwestowaną, nie jest gwarantowane. Podkreślić należy także, iż przedmiotowa umowa na życie i dożycie z ubezpieczeniowym fundusze kapitałowym jest konstruowana i obsługiwana w całości przez ubezpieczyciela. To ubezpieczyciel dokonuje wyboru aktywów, w które będą inwestowane środki pieniężne wpłacone przez ubezpieczonych, on weryfikuje wartość tych aktywów przed ich zakupem, ustala jakie jest ryzyko inwestycyjne związane z nabyciem tych aktywów, ponadto przez cały okres pobiera opłatę administracyjną, niezależną od staranności i efektywności swoich działań.
Sąd Okręgowy w Krakowie podsumował, że umowa, w której praktycznie całe ryzyko finansowe przerzucone zostaje na konsumenta, skłania do wniosku, iż umowa statuuje konsumenta, w tym przypadku powoda, w pozycji dużo niższej niż pozwany, naruszając zasady słuszności kontraktowej i rzetelności.
Pomoc adwokata w sprawie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym
Jeżeli uważają Państwo, że umowa którą zawarliście z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym jest nieuczciwa, to należy ja zweryfikować pod kątem nieważności. Nieważność umowy skutkuje bowiem tym, że wszelkie wpłacone przez Państwa środki na rzecz UFK traktowane są jako świadczenie nienależne i jako takiego mogą się Państwo domagać jego zwrotu w całości. Chodzi o całą wpłaconą na rzecz UFK kwotę, bez uwzględnienia ewentualnej straty inwestycyjnej.
Szybki kontakt z adwokatem zajmującym się umowami ubezpieczenia na życie z UFK możliwy jest za pośrednictwem poniższego formularza kontaktowego:
Prawnicy z Kancelarii Adwokackiej Śmigiel, Zawartka, Walkiewicz z Krakowa obsługują klientów z całej Polski – przede wszystkim z Krakowa, Katowic, Jaworzna, Kielc i Warszawy. Przytoczone orzeczenia pokazują, że konsument może domagać się zwrotu wszystkich wpłaconych środków na rzecz Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego.
