Znęcanie się przez małżonka. Przemoc domowa.

znęcanie

UWAGI WSTĘPNE

W czasie pandemii koronawiursa wzrosła liczba przypadków stosowania przemocy przez jednego małżonka wobec domowników. Było to spowodowane m.in. zbyt długim przebywaniem ze sobą w warunkach izolacji domowej. Stąd postanowiliśmy w niniejszym artykule przybliżyć trochę kwestię odpowiedzialności karnej za znęcanie się nad domownikami. 

PRZESTĘPSTWO ZNĘCANIA

W kodeksie karnym przewidziane zostało przestępstwo tzw. znęcania się.

W myśl art. 207 § 1 k.k.:

Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Jednocześnie, surowszą odpowiedzialność karną, zagrożoną karą od 6 miesięcy do lat 8, przewidziano w przypadku znęcania się nad osobą nieporadną ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny.

W przypadku kiedy znęcanie się połączone byłoby ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlegałby karze od roku do lat 10.

Wreszcie, jeśli ofira targnęłaby się na własne życie (podjęłą próbę samobójczą), to wówczas sprawca podlegałby karze od lat 2 do 12.

ZNĘCANIE SIĘ

Znęcanie to zachowanie polegające na zadawaniu drugiej osobie cierpienia, czynieniu jej życia uciążliwym. Jest to aktywność sprowadzająca się do zadawania poważnego bólu fizycznego lub dotkliwych cierpień moralnych. Może ona przybrać postać działania jak i zaniechania. Znęcanie zakłada pewną dominację sprawcy nad ofiarą. Z uwagi na to, że znęcanie jest pojęciem niedookreślonym, to w zależności od sytuacji może ono przybrać przeróżną postać, jeśli tylko nacechowane jest zamiarem krzywdzenia fizycznego lub moralnego.

Wyróżnia się dwie postacie znęcania:

  • znęcanie fizyczne,
  • znęcanie psychiczne.

O tym, czy w konkretnym przypadku mamy do czynienia ze znęcaniem, decyduje obiektywna ocena, a nie subiektywne odczucie ofiary. Oznacza to, że od hipotetycznego odczucia przeciętnego człowieka zależeć będzie przyjęcie lub odrzucenie wystąpienia znęcania. 

ZNĘCANIE FIZYCZNE

Znęcanie fizyczne polega na zadawaniu cierpień fizycznych, poważnego bólu fizycznego. Najczęściej polega to na:

  • biciu,
  • popychaniu,
  • kopaniu, 
  • wykręcaniu rąk,
  • ciągnięciu za włosy,
  • wyrywaniu włosów,
  • przypalaniu papierosem,
  • duszeniu,
  • rzucaniu przedmiotami,
  • głodzeniu (odmawianiu pożywienia),
  • oziębianiu ciała (nieogrzewaniu mieszkania albo zmuszaniu do przebywania na zimnie).

Nie rzadko w danym przypadku możemy mieć do czynienia z więcej niż jedną postacią znęcania fizycznego.

ZNĘCANIE PSYCHICZNE

Z kolei znęcanie psychiczne polega na zadawaniu dotkliwych cierpień moralnych. Może to polegać na:

  • dręczeniu,
  • powodowaniu dyskomfortu psychicznego,
  • wzbudzaniu poczucia zagrożenia, niepokoju, obawy (np. zabieranie emerytury osobie starszej, czy wynagrodzenia małżonkowi i pozbawianie ich w ten sposób samodzielności),
  • lżeniu,
  • wyszydzaniu,
  • prowokowaniu do kłótni, celowym wyprowadzeniu z równowagi,
  • grożeniu,
  • straszeniu,
  • poniżaniu, upokarzaniu,
  • znieważaniu,
  • śledzeniu,
  • używaniu inwektyw (wulgaryzmów),
  • uprzykrzaniu życia i czynieniu na złość (np. odkręcaniu wody w mieszkaniu, trzaskaniu drzwiami, włączaniu światła w późnych godzinach nocnych, hałasowaniu w pomieszczeniach, w których śpi pokrzywdzony).

W rzeczywistości bardzo często znęcanie psychiczne występuje obok znęcania psychicznego, przy czym obie te formy przejawiają się wieloma różnymi zachowaniami.

SZCZEGÓLNE OKRUCIEŃSTWO

O szczególnym okrucieństwie, od którego zależy surowsza odpowiedzialność, może świadczyć częstotliwość i intensywność zachowania sprawcy, jak również rodzaj i sposób jego zachowania. Chodzi o wyjątkowo drastyczne i odrażające zachowania. Wszystko zależeć będzie jednak od okoliczności konkretnego przypadku, gdyż powinno ono być odnoszone do osoby ofiary, jej stanu fizycznego i psychicznego. Przykładowo za przyjęciem szczególnego okrucieństwa może przemawiać m.in. niepełnosprawność czy wiek ofiary (małe dzieci i starcy są bardziej bezbronni).

WIELOCZYNOWOŚĆ

Przyjmuje się, że przestępstwo znęcania ma charakter wieloczynowy, co oznacza, że o jego popełnieniu można mówić, jeśli przez pewien czas sprawca wielokrotnie dopuszczał się zachowań stanowiących przejawy znęcenia. Chodzi o pewną powtarzalność zachowań sprawcy. Przez znęcanie się należy rozumieć zazwyczaj systematycznie powtarzające się zachowania złożone z jedno lub wielorodzajowych czynności stanowiących przejawy znęcania fizycznego lub psychicznego. Dopiero całość takiego postępowania stanowi przestępsto znęcania. Same poszczególne zachowania nie muszą stanowić przestępstw. O popełnieniu przestępstwa znęcania można mówić także wtedy kiedy, co prawda pojedyncze zachowania sprawcy ocenione zostałyby jako legalne, to jednak łącznie suma tych zachowań – z powodu ich nacechowania złośliwością i wolą upokorzenia, poniżenia ofiary – kwalifikowana jest jako znęcanie.

Przyjmuje się jednak, że wyjątkowo, za przestępstwo znęcania się można uznać również postępowanie ograniczone do jednego zdarzenia zwartego czasowo i miejscowo, lecz odznaczającego się intensywnością zadawania dolegliwości fizycznych lub psychicznych, zwłaszcza jeśli złożone jest z wielu aktów wykonawczych rozciągniętych w czasie (jedno zdarzenie trwało przez dłuższy czas) albo też wywołuje dolegliwość trwającą dłuższy czas.

SKUTKI ZNĘCANIA

Dla uznania, że doszło do popełnienia przestępstwa znęcania nie zawsze sprawca musi spowodować jakiś skutek w postaci uszkodzenia ciała ofiary (np. złamanie jakiejś części ciała). Jednakże w przypadku kiedy znęcanie pociągnęłoby za sobą jakieś skutki w postaci uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, to wówczas sprawca odpowiadałby zarówno za przestępstwo znęcania jak i za spowodowanie takiego skutku.

ŚCIGANIE

Przestępstwo znęcania ścigane jest w tzw. trybie publicznoskargowym. Oznacza to, że w tego typu sprawach rolę oskarżyciela pełni przede wszystkim prokurator, a sam pokrzywdzony może, ale nie musi, aktywnie uczestniczyć w postępowaniu. Istotnym jest jednak, że pokrzywdzony musi wcześniej złożyć – ustnie lub pisemnie – zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa znęcenia. Bez tego bowiem prokurator, nie będąc niczego świadomym, nie będzie wszczynał żadnego postępowania. 

INNE POLECANE ARTYKUŁY

Adwokaci prowadzący bloga www.maszprawo.edu.pl przygotowali również inne artykuły, które mamy nadzieję zainteresują naszych czytelników:

*****

Adwokaci reprezentują przed organami ścigania oraz sądami zarówno ofiary, jak i oskarżonych o przestępstwa znęcania. W razie jakichkolwiek pytań, ewentualnie potrzeby pomocy w tego typu sprawach, zapraszamy do skorzystania z formularza kontaktowego:

    Korzystając z formularza wyrażają Państwo zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych podanych w ww. formularzu oraz w przesłanych przeze siebie dokumentach.

    Administratorami Państwa danych osobowych są Adwokat Michał Śmigiel, Adwokat Paweł Zawartka oraz Adwokat Magdalena Walkiewicz (ul. Mogilska 58/9, 31-546 Kraków). Dane osobowe podane w formularzu będą przetwarzane wyłącznie w celu udzielenia odpowiedzi na przesłane zapytanie (podstawą przetwarzania danych jest Państwa zgoda wyrażana poprzez wysłanie zapytania). Podanie danych jest dobrowolne, ale niezbędne w celu udzielenia odpowiedzi.

    Państwa dane osobowe będą przechowywane przez okres nie dłuższy niż to konieczne do udzielenia odpowiedzi. Mają Państwo prawo dostępu do tych danych, ich sprostowania, usunięcia, ograniczenia przetwarzania, przenoszenia danych, wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania oraz prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego.