W artykule wyjaśniamy czego ma dotyczyć uchwała pełnego składu izby cywilnej Sądu Najwyższego w sprawie frankowiczów.
Wnioskiem z dnia 29 stycznia 2021 roku, Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego skierowała do Sądu Najwyższego łącznie 6 pytań w zakresie tego, co zrobić z pozostałą częścią umowy o kredyt denominowany lub indeksowany, w przypadku gdy postanowienie odnoszące się do sposobu określenia kursu waluty obcej uznane zostanie za klauzulę abuzywną a także jak powinno dokonywać się rozliczenia stron, w przypadku uznania całej umowy za nieważną. Z wnioskiem można zapoznać się na stronie Sądu Najwyższego. W założeniu podjęta uchwała ma przeciąć wszelkie spory w kwestiach kredytów tzw. frankowych.
Jakie kwestie rozstrzygnie Izba Cywilna?
Pytania skierowane do Sądu Najwyższego w sprawie „frankowiczów” dotyczą następujących kwestii:
- czy niedozwolone postanowienia umowne, odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej, zastępowane może być przez inny sposób przeliczania waluty wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów?
- czy umowa może wiązać strony w pozostałym zakresie, po usunięciu z niej postanowień niedozwolonych?
- jak powinny rozliczyć się strony, po uznaniu umowy za nieważną w całości, w szczególności: czy w takiej sytuacji mamy do czynienia z dwoma roszczeniami dwóch stron, czy z jednym, będącym różnicą spełnionych świadczeń (spłaconych rat wraz z opłatami przez kredytobiorcę i wypłaconą przez bank kwotą kredytu?
Posiedzenie Sądu Najwyższego w niniejszej sprawie było kilkukrotnie odraczane, a uchwała nadal nie została przez Izbę Cywilną wydana. Uchwały SN nie wydał na posiedzeniu 11marca 2021 roku. Uchwała nie została również wydana na posiedzeniu 11 maja 2021 roku, na którym Sąd postanowił zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich, Narodowego Banku Polskiego, Komisji Nadzoru Finansowego, Rzecznika Finansowego oraz Rzecznika Praw Dziecka.
SN dostrzegł, że przedstawione w pytaniach Pierwszej Prezes SN zagadnienia, są niezwykle doniosłe i – prócz wymiaru ekonomicznego i gospodarczego dotyczą one również wymiaru społecznego i z tego względu konieczne jest uzyskanie stanowisk ww. podmiotów.
Zwrócenie się przez SN do ww. podmiotów nie było błędem samo w sobie. Przedstawiciele doktryny krytykowali je z uwagi na dość długą zwłokę w podjęciu takiego działania oraz wyrażali – zdaje się, że uzasadnioną – wątpliwość, czy konieczna jest kolejna uchwała Sądu Najwyższego w sprawie „frankowiczów”, gdy wiele trudnych zagadnień było rozstrzygniętych nie tylko przez sądy krajowe, lecz również przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Odmienne stanowisko wyraził Rzecznik Praw Obywatelskich.
Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich: kolejna uchwała w sprawie „frankowiczów” jest potrzebna
Izba Cywilna Sądu Najwyższego przedstawiła RPO 6 pytań związanych z rozbieżnościami występującymi w sporach sądowych dotyczących konsumenckich kredytów na cele mieszkaniowe, denominowanych bądź indeksowanych do franka szwajcarskiego.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, który został wezwany do przedstawienia swojego stanowiska w sprawie, wypowiedź Sądu Najwyższego w powyższej sprawie jest potrzebna. Jak argumentował RPO:
jasne rozstrzygnięcie na tle sformułowanych zagadnień prawnych posiada ogromny potencjał, jeśli chodzi o ujednolicenie orzecznictwa sądów powszechnych. Sądy borykają się obecnie z ustaleniem sposobu stosowania prawa polskiego, który jednocześnie umożliwiłby poprawne rozstrzyganie sporów i zapewniał wywiązanie się z ciążącego na sądach obowiązku zapewnienia skuteczności prawa UE (dyrektywy 93/13).
Wyjaśnienie kwestii spornych na tle prawa polskiego może przyczynić się również do intensyfikacji procesu polubownego rozstrzygania sporów frankowych. Występujący obecnie brak pewności prawnej, w szczególności co do skutków, jakie stwierdzenie abuzywności klauzuli przeliczeniowej wywiera na dalszą możliwość obowiązywania umowy oraz rozliczenia stron, przy jednoczesnej niezwykle intensywnej kampanii lobbingowej prowadzonej przez strony sporu, nie sprzyja zawieraniu ugód (Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 25 czerwca 2021 roku w sprawie III CZP 11/21; https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/Stanowisko_RPO_dla_SN_25.06.2021.pdf)
RPO położył zatem nacisk na konieczność ujednolicenia orzecznictwa krajowego w sposób uwzględniający orzecznictwo TSUE oraz prawodawstwo UE i wyjaśnienia pozostałych spornych kwestii licząc, że mogą one przyczynić się do przyspieszenia postępowań w sprawach frankowych lub nawet – polubownych rozwiązań zaistniałych sporów.
Oprócz Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie wypowiedziały się też pozostałe wezwane podmioty. Mimo to do dnia dzisiejszego uchwała nie została jednak podjęta.
Czy będzie wydana kolejna uchwała Sądu Najwyższego w sprawie „frankowiczów”?
Przedłużający się proces wydania uchwały jest bardzo niepokojący, biorąc pod uwagę z jaką materią mamy do czynienia. Na uchwałę czeka tysiące kredytobiorców. Niestety dla oczekujących nie zapowiada się, że uchwała zapadnie szybko.
Na posiedzeniu w dniu 2 września 2021 roku SN wydał postanowienie, w którym zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniami dotyczącymi legalności powołania sędziów Sądu Najwyższego.
Warto zauważyć, iż zagadnienia nieprawidłowości składu Izby Cywilnej oraz jego konsekwencje, były również podjęte przez RPO w przytaczanym powyżej stanowisku (link do stanowiska RPO dla sprawy III CZP 11/21: https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/Stanowisko_RPO_dla_SN_25.06.2021.pdf). Niemal połowę pisma RPO poświęcił kwestiom dotyczącym niezależności, niezawisłości i bezstronności Izby Cywilnej SN, ustanawianiu sądu na mocy ustawy, wadliwości powołania Pierwszego Prezesa SN. RPO wprost wskazał, że jego zdaniem:
Sąd Najwyższy orzekający w pełnym składzie Izby Cywilnej (…), ze względu na wadliwe powołanie części jej składu, nie odpowiada jednak dwu konstytutywnym kryteriom „sądu” w rozumieniu zasady skutecznej ochrony sądowej: ustanowienia na mocy ustawy oraz niezależności, niezawisłości i bezstronności. Niespełnienie tych wymogów, łącznie lub nawet samodzielnie, wystarczy do uznania, że Izba Cywilna SN w pełnym składzie nie jest uprawniona do orzekania w sprawach z elementem unijnym.
W świetle powyższego nie dziwi decyzja SN o skierowaniu do TSUE pytań dotyczących ww. zagadnienia. Problematyczna pozostaje jedynie konsekwencja wydanego we wrześniu 2021 roku postanowienia – na uchwałę Sądu Najwyższego w sprawie „frankowiczów” trzeba będzie bowiem poczekać, bowiem uchwała została na razie odroczona bezterminowo. Pytanie, jakie jednak warto zadać: czy sądy rozstrzygające sprawy „frankowiczów” powinny czekać na ową uchwałę. Z drugiej strony należy się zastanowić, czy frankowicze powinni się wstrzymać z zainicjowaniem sprawy frankowej? W naszej ocenie odpowiedź na oba pytania jest negatywna – wyjaśniamy to w tym artykule.
***
Nasi prawnicy specjalizujący się w sporach z bankami stają po stronie kredytobiorców. Zapraszamy do zapoznania się z ofertą kancelarii i skorzystania z naszych usług. Reprezentujemy klientów z całej Polski.
Jesteśmy dostępni od poniedziałku do piątku w godzinach od 9:00 do 17:00.
SZYBKI KONTAKT PRZEZ FORMULARZ KONTAKTOWY:
