W artykule wyjaśniamy czym jest wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, którym kredytobiorców straszą banki, a także oceniamy na ile należy się obawiać tego typu roszczeń.
Sprawy frankowe, pomimo bogatego i wszechstronnie je rozpatrującego orzecznictwa, raz po raz napotykają nowe, problematyczne dla kredytobiorców kwestie. Przykładowo możemy tu wymienić podnoszenie przez banki zarzutu zatrzymania lub wzywanie kredytobiorców do zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, pojawiające się w przypadku uznania umowy o kredyt za nieważną. Niektórzy kredytobiorcy mogą się obawiać, że postępowanie, w którym dochodzą bezpodstawnie zapłaconych bankowi kwot skończy się dla nich jednak stratą, bo bank będzie od nich dochodził kwot znacznie wyższych niż uzyskana wygrana. Czy jednak jest się czego obawiać?
Czym jest zarzut zatrzymania i wynagrodzenie za korzystanie z kapitału?
Na wstępie wyjaśnimy czym jest zarzut zatrzymania i wezwanie oraz postaramy się odnaleźć źródło takiego żądania banków.
W sytuacji gdy któraś ze stron odstąpiła od umowy, lub gdy taka umowa została uznana za nieważną powstaje obowiązek rozliczenia się. Strony mają wzajemnie zwrócić sobie co świadczyły na podstawie takiej umowy, jedna strona może powstrzymać się ze zwrotem świadczenia wzajemnego do czasu, aż druga nie zaoferuje zwrotu świadczenia.
W sprawach frankowych takim świadczeniem, które – zdaniem pozywanych banków – kredytobiorcy powinni zwrócić, jest wynagrodzenie za korzystanie z kapitału. Uznając, że należne jest im wynagrodzenie banki, wstrzymują się z oddaniem konsumentom wpłaconych przez nich bezpodstawnie środków pieniężnych lub dokonują potrącenia kwot rzekomo im należnych z sumą którą powinna zostać zwrócona konsumentowi.
Należy zaznaczyć, że obecnie w przeważającej części banki tylko straszą tego typu działaniami, ale może się okazać że w niedalekiej przyszłości na tym aspekcie spraw będą skupiały swoje działania.
Czy żądanie banków jest uzasadnione?
W naszej opinii żądania banków są nieuzasadnione z co najmniej kilku, opisanych poniżej przyczyn. Ocenić je należy raczej w charakterze straszaka na kredytobiorców, którzy zastanawiają się, czy wystąpić z pozwem przeciwko bankowi.
Dotychczas ani TSUE ani Sąd Najwyższy wprost nie wypowiedziały się w tej kwestii, a ewentualne głosy pozytywnie ustosunkowujące się do istnienia roszczenia dotyczącego wynagrodzenia za korzystanie z kapitału kredytu, pojawiły się ubocznie – niejako „na marginesie” głównych rozważań niektórych sądów (m.in. wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 26 lutego 2021 roku, sygn. akt I C 489/20, LEX nr 3160119, w którym sąd wskazał, że dla określenia położenia prawnego stron związanego z nieważnością całej umowy istotna jest kwestia, czy i na jakiej podstawie wynagrodzeniu podlega bezpodstawne (bezumowne) korzystanie przez strony z kapitału kontrahenta. Dotychczasowe orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej takiej konsekwencji jednoznacznie nie wyklucza). Warto w tym miejscu zauważyć, że z zapytaniem m.in. w tej kwestii zwrócił się do TSUE Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie, jednak już dziś w orzecznictwie sądów krajowych znaleźć można argumenty przemawiające za negatywną odpowiedzią na postawione powyżej pytanie.
Umowa kredytu nie jest umową wzajemną
Kluczowym jest to, że zarzut zatrzymania może być stosowany w odniesieniu do umów wzajemnych, zaś umowa kredytu takową nie jest. Niezaprzeczalnie jest ona umową dwustronnie zobowiązującą i odpłatą, jednak nie jest ona wzajemną tj. umową w której świadczenie jednej strony jest odpowiednikiem świadczenia drugiej strony.
Na podstawie umowy kredytu bowiem bank zobowiązuje się do oddania kredytobiorcy na określony umową okres, środki pieniężne przeznaczone na określony cel, a kredytobiorca do korzystania z owych środków w sposób określony w umowie, a przede wszystkim do zwrotu kwoty kredytu wraz z odsetkami i zapłaty prowizji. Oznacza to, że wykonując umowę kredytu kredytobiorca oddaje to, co otrzymał. Należy podkreślić, że odsetki i zapłata prowizji świadczą o wspomnianym uprzednio odpłatnym charakterze umowy, nie zaś o jej wzajemności.
Polecamy przeczytać, czy warto czekać na uchwałę Sądu Najwyższego
Niedopuszczalność żądania przez banki wynagrodzenia za korzystanie z kapitału
Sąd Okręgowy w Sieradzu w wyroku z dnia 8 lipca 2021 roku (sygn. akt I C 86/20, LEX nr 3242098) wskazał, że utrwala się w orzecznictwie sądów powszechnych pogląd o niedopuszczalności żądania przez banki wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. W cytowanych przez ww. Sąd wyrokach wskazywano na sprzeczność takiego żądania z celami dyrektywy 93/13 (ochrona konsumenta) oraz brak podstawy takiego żądania w polskich przepisach prawa. Również Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 20 lutego 2020 roku (sygn. akt I ACa 635/19, LEX nr 2817682) wskazał, że brak jest podstaw do tego, by kredytobiorca w ramach rozliczenia nieważnej umowy na podstawie przepisów o nienależnym świadczeniu „płacił za korzystanie z pieniędzy”.
Cytowany uprzednio Sąd Okręgowy w Sieradzu trafnie podsumował argumentację przeciwko wynagrodzeniu za korzystanie z kapitału wskazując, że:
przy zwrocie bezpodstawnego wzbogacenia (nienależnego świadczenia) nie ma podstaw do konstruowania dodatkowych powinności po stronie zwracającego świadczenie, albowiem instytucja ta konstrukcyjnie wyczerpuje się w zwrocie nienależnego świadczenia. (…) kredytobiorca nie otrzymuje nic więcej oprócz bezodsetkowej kwoty kredytu, należy wykluczyć możliwość konstruowania przy rozliczaniu nieważnej umowy kredytu, z której wyeliminowano klauzulę abuzywną, jakichkolwiek form wynagrodzenia za korzystanie ze zwracanego kapitału (… ) Nie można zatem mówić o korzyściach po stronie kredytobiorców w przypadku, gdy to w wyniku negatywnych działań banków, stosujących w umowach klauzule niedozwolone, dochodzi do ich unieważnienia. (…) [również – przyp. wł.] przepis art. 224 k.c. nie tworzy podstawy prawnej domagania się przez bank od kredytobiorcy wynagrodzenia za korzystanie z kapitału za cały okres, gdy korzystał on z danych środków, będąc w przeświadczeniu, że działał w dobrej wierze, tj. uważał, że umowa kredytowa jest ważna, przy czym bank nie zażądał zwrotu środków i nie uznał, że umowa jest nieważna (Wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 8 lipca 2021 roku, I C 86/20, LEX nr 3242098)
Polecamy przeczytać o kolejnym korzystnym dla frankowiczów orzeczeniu TSUE
Reasumując: należy spodziewać się, że banki raczej będą podejmowały działania w celu dochodzenia od frankowiczów wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, jako próba zniechęcenia kredytobiorców rzekomą „nieopłacalnością” dochodzenia swoich praw. Naszym zdaniem jednak takie roszczenia są bezpodstawne, równocześnie jesteśmy ciekawi jak sprawę rozstrzygnie TSUE, któremu postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2021 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie (sygn. akt I C 1297/21) przedstawił pytania dotyczące tej kwestii.
KREDYTY FRANKOWE KANCELARIA – ZAKRES USŁUG
Pomagamy na każdym etapie sporu z bankiem w sprawie frankowej:
- porady prawne w sprawach kredytów „frankowych”
- wezwanie banku do zapłaty
- przygotowanie pozwu przeciwko bankowi
- reprezentacja w postępowaniu sądowym
- apelacja od wyroku sądu 1 instancji
- skarga kasacyjna w sprawie frankowej
Kancelaria frankowa z siedzibą w Krakowie świadczy usługi dla Klientów w całej Polsce: Łódź, Kielce, Katowice, Opole, Wrocław, Rzeszów, Lublin, Gdańsk, Szczecin.
Adwokat frankowicze. Kompleksowa obsługa spraw z zakresu kredytów frankowych. Pomoc prawną w sporze z bankami świadczymy także w całym województwie małopolskim: Kraków, Tarnów, Nowy Sącz, Olkusz, Oświęcim, Chrzanów, Bochnia, Nowy Targ, Gorlice, Zakopane, Skawina, Andrychów, Wadowice, Wieliczka, Dobczyce, Limanowa, Proszowice.
SZYBKI KONTAKT MOŻLIWY JEST PRZEZ FORMULARZ KONTAKTOWY:
